یائسگی
اطلاعاتی که خانم‌ها باید در خصوص یائسگی بدانند
خانم‌ها در سنین مشخصی از زندگی خود یائسگی یا مونوپوز را تجربه می‌کنند، در واقع در این دوره، قاعدگی دیگر برای آنها رخ نمی‌دهد. سن یائسگی در هر فرد متفاوت است و برای همه در یک سن به‌خصوصی اتفاق نمی‌افتد. معمولا سنی که برای این دوره در نظر گرفته شده در اواخر چهل سالگی و اوایل پنجاه سالگی است.
این دوره تغییرات زیادی را در بدن خانم‌ها ایجاد می‌کند که این علائم می‌تواند به‌دنبال تغییراتی که در سطح استروژن و پروژسترون ایجاد می‌شود، بروز کند.
یائسگی چیست؟
درواقع این دوره پس از اتمام قاعدگی شروع می‌شود و هر فرد یائسگی متفاوتی را تجربه خواهد کرد. این دوره در سه مرحله رخ می‌دهد:
دوره قبل از یائسگی:
این دوره قبل از شروع یائسگی است و حدود ۱۲ ماه به‌طول می‌انجامد. گاهی با نشانه‌هایی مانند نامنظمی قاعدگی همراه است.
یائسگی:
۱۲ ماه پس از آخرین دوره قاعدگی در افراد ایجاد می‌شود.
پس از یائسگی
این دوره سال‌ها پس از یائسگی با فرد همراه خواهد بود.
آشنایی با علائم و نشانه‌های مونوپوز
هنگامی که این دوره از زندگی خانم‌ها آغاز می‌شود، با نشانه و تغییرات زیادی مواجه خواهند شد. برخی از نشانه‌ها در دوران قبل از یائسگی و برخی دیگر پس از آن رخ می‌دهد. تغییرات و نشانه این دوران به شرح زیر است:
کاهش باروری
قبل از شروع یائسگی، سطح استروژن کاهش پیدا می‌کند و این امر سبب می‌شود که احتمال باروری در آنها کاهش یابد.
قاعدگی نامنظم
اولین و مهم‌ترین نشانه‌ای که هنگام نزدیک شدن به دوره یائسگی یا مونوپوز در افراد ایجاد می‌شود، نامنظمی دوران قاعدگی است. ممکن است برخی قاعدگی کمتر و برخی بیشتر از حد معمول داشته باشند.
مشکلات واژن
خارش، سوزش و خشکی واژن از مشکلاتی است که در دوره یائسگی مشاهده می‌شود. افرادی که چنین علائمی را در این دوران تجربه می‌کنند، در حین رابطه جنسی احساس خوبی ندارند. اگر پوست این ناحیه پاره شود، احتمال ایجاد عفونت افزایش خواهد یافت.
واژینیت آتروفیک فرایندی است که طی آن واژن خشک و ملتهب می‌شود که این مشکل بیشتر در دوران یائسگی در فرد بروز می‌کند. داروهای زیادی در خصوص این عارضه وجود دارد که می‌تواند به درمان خشکی واژن کمک کند.
گرگرفتگی
گرگرفتگی یکی دیگر از علائم شایع است که باعث می‌شود فرد احساس گرمای ناگهانی در قسمت فوقانی بدن خود کند. چنین احساسی می‌تواند در صورت، گردن یا قفسه سینه ایجاد شود و به پایین‌تر برود.
این عارضه می‌تواند منجر به بروز مشکلات زیر شود:
- تعریق
- لکه‌های قرمز روی پوست
- گرگرفتگی همراه با لرز
این نشانه معمولا پس از پایان قاعدگی تا مدت ۱۴ سال ادامه می‌یابد.
اختلال در خواب
مشکلاتی که در خواب برای خانم‌ها در این دوران مشاهده می‌شود، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله:
- اضطراب
- تعریق در شب
- افزایش ادرار
انجام فعالیت‌های روزانه و پرهیز از غذاهای سنگین قبل از خواب می‌تواند به کاهش این نشانه‌ها کمک کند. چنانچه با انجام این نکات تغییرات را شاهد نبودید، بهتر است با پزشک متخصص زنان و زایمان درمیان بگذارید تا درمانی مناسب برای شما در نظر گرفته شود.
تغییرات رفتاری
افسردگی، اضطراب و به‌طور کلی تغییرات رفتاری در این دوران طبیعی است. در واقع به‌دلیل تحولی که در سطح هورمون و اختلالاتی که در خواب ایجاد می‌شود، چنین مشکلاتی بروز می‌کند.
همچنین کاهش میل جنسی و کاهش باروری در افسردگی خانم‌ها در این دوران نقش مهمی دارد.
عدم تمرکز در یادگیری
بر اساس شواهدی که در این خصوص وجود داشته است، دو سوم از خانم‌ها در این دوران نمی‌توانند جهت یادگیری هر مسئله‌ای به‌خوبی تمرکز داشته باشند. داشتن فعالیت جسمی و روحی، در درمان چنین مشکلی بسیار مؤثر خواهد بود.
تغییرات فیزیکی
از نظر فیزیکی افراد تغییرات متفاوتی خواهند داشت که شامل موارد زیر است:
- افزایش وزن
- چربی در اطراف شکم
- تغییر در رنگ، حجم و بافت
- کوچکتر شدن سینه و عدم حساسیت به آن
- بی اختیاری ادرار
افزایش خطر احتمال ابتلا به برخی از بیماری‌ها در یائسگی
یائسگی خطر ابتلا به برخی از بیماری‌ها را در افراد افزایش می‌دهد. در واقع تغییرات که در سطح هورمون به‌وجود می‌آید باعث رخ دادن مشکلاتی از قبیل موارد زیر می‌شود:
- پوکی استخوان
• بیماری قلبی و عروقی
• سرطان سینه
• تغییرات پوستی
علائم یائسگی تا چه مدت‌زمانی باقی می‌ماند؟
همانطور که نشانه‌ها و علائم در هر فردی متفاوت است زمان باقی ماندن هر یک از این علائم برای هر فرد متفاوت خواهد بود. به‌طور کلی ممکن است علائم مونوپوز به‌مدت ۴ سال همراه فرد باشد.
چه درمان‌هایی برای یائسگی در نظر گرفته شده است؟
پزشک متخصص زنان با توجه به شرایط و سابقه بیماری شما درمان‌های متفاوتی در نظر می‌گیرد.
هورمون درمانی
در این روش درمانی، با استفاده از هورمون‌های مکمل، سطح هورمون استروژن و پروژسترون را به یک ترازی قابل قبول می‌رسانند. هورمون درمانی به کاهش علائمی مانند گرگرفتکی و سایر علائم بسیار کمک خواهد کرد.
چنانچه شما سابقه بیماری‌هایی همچون موارد زیر را داشته باشید نباید هورمون درمانی را انتخاب کنید:
- بیماری قلبی
- مشکلات کبدی
- لخته شدن خون
- مشکلات کیسه صفرا
- مقدار بالای گلیسیرید در خون
- سکته
- سرطان پستان
علاوه بر هورمون درمانی راهکارهای دیگری وجود دارد:
- استفاده از ژل‌های بدون نسخه جهت رفع خشکی واژن
- مصرف قرص یا کرم با دستور پزشک جهت رفع خشکی واژن
- مصرف قرص‌های ضد بارداری در دوز پایین جهت رفع گرگرفتگی، خشکی واژن و تغییرات در خلق‌وخوی
- استفاده از داروهای ضد افسردگی جهت درمان گرگرفتگی حتی افرادی که دچار افسردگی نیستند.
پاسخ به سوالات متداول در خصوص یائسگی یا مونوپوز
دوره یائسگی من در چه سنی خواهد بود؟
سن متوسطی که برای یائسگی در نظر گرفته شده، ۵۱ سالگی است، اما سن مونوپوز در خانم‌ها متغیر بوده و از ۴۵ تا ۵۵ سالگی امکان رخ دادن آن وجود دارد. عملکرد تخمدان در برخی از خانم‌ها قبل از آنکه یائسگی را تجربه کنند، کاهش می‌یابد.
نکته‌ای که در این خصوص وجود دارد این است، افرادی که سیگار می‌کشند یا تحت شیمی‌درمانی بوده‌اند، یائسگی زودرسی را تجربه خواهند کرد.
چه تفاوتی بین دوره پیش از یائسگی و سن یائسگی وجود دارد؟
در دوره پیش از یائسگی یا مونوپوز بدن شروع به کاهش عملکرد تخمدان‌ها می‌کند. همچنین ممکن است در این دوران علائمی مانند گرما یا گرگرفتگی را نیز تجربه کنید. در برخی چرخه قاعدگی نامنظم شده، اما قطع نمی‌شود. پس از آنکه عادت ماهانه شما در یکسال به‌طور کامل قطع شد، یعنی وارد دوره یائسگی شده‌اید.
کاهش استروژن در بدن چه علائمی دارد؟
حدود ۷۵ درصد از خانم‌ها یکی از شایع‌ترین علائم یعنی گرگرفتگی را تجربه می‌کنند. این تغییر و نشانه می‌تواند در شب یا روز ایجاد شود. همچنین ممکن است برخی افراد دردهای عضلانی و مفصلی یا تغییرات خلقی را در خود شاهد باشند.
اما وجود این نشانه‌ها همیشه به این معنا نیست که تغییراتی در سطح استروژن ایجاد شده است، گاهی بر اثر افزایش سن و تغییر در سبک زندگی احتمال دارد چنین نشانه‌هایی در افراد ایجاد شود.
چه زمانی می‌توان متوجه شد که دچار گرگرفتگی شده‌ام؟
در گرگرفتگی، بدن دچار افزایش دما می‌شود، گرفتگی و افزایش دما بیشتر در نیمه بالایی بدن رخ می‌دهد. حتی ممکن است برخی پوستشان قرمز یا لکه‌دار شود. در برخی مواقع این افزایش دما در بدن می‌تواند منجر به تعریق، تپش قلب و سرگیجه شود.
گاهی ممکن است پس از گرگرفتگی احساس سرماخوردگی داشته باشید، این نشانه‌ها می‌تواند چندین‌بار در روز ایجاد شود. گاهی سبک زندگی در افراد موجب بدتر شدن چنین علائمی در آنها می‌شود. محرک‌ها شامل موارد زیر است:
- مصرف الکل
- مصرف کافئین
- غذای تند
- استرس
- اضافه وزن
- سیگار کشیدن
چند روشی که منجر به کاهش گرگرفتگی در بدن می‌شود:
- از محرک‌هایی مانند غذاهای پر ادویه، کافئین و الکل خودداری کنید.
- در محل کار یا منزل خود از فن استفاده کنید تا به خنک شدن شما کمک کند.
- لباس‌های خنک بپوشید.
- تحت نظر پزشک از داروهایی که به کاهش این علائم کمک می‌کند، مصرف کنید.
یائسگی چه تأثیری بر استخوان‌ها می‌گذارد؟
کاهش تولید استروژن می‌تواند بر میزان کلسیم موجود در استخوان‌ها تأثیراتی بگذارد. این روند منجر به کاهش تراکم استخوان می‌شود و در نهایت پوکی استخوان رخ خواهد داد. همچنین حساسیت در قسمت‌هایی مانند لگن و ستون فقرات بیشتر است. جهت حفظ تراکم استخوان در این دوران باید به برخی از نکات توجه داشته باشید:
- مصرف غذاهایی حاوی مقادیر زیادی از کلسیم مانند لبنیات یا مصرف سبزیجات به رنگ تیره
- مصرف ویتامین D
- ورزش کردن به‌صورت روزانه و منظم
- خودداری از مصرف الکل و سیگار کشیدن
علاوه بر این موارد داروهایی برای کنترل علائم وجود دارد که می‌بایست تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان مصرف شود.
آیا یائسگی منجر به مشکلات قلبی می‌شود؟
به‌دلیل تغییراتی که در این دوران ایجاد می‌شود، ممکن است بر قلب افراد نیز تأثیراتی را بگذارد. این تأثیرات می‌تواند به‌صورت سرگیجه همراه با تپش قلب باشد. به‌طور کلی کاهش سطح استروژن در بدن انعطاف رگ‌های خونی را کاهش می‌دهد و این روند می‌تواند در جریان خون بسیار تأثیرگذار باشد.
اگر به چندین نکته مانند داشتن وزن ایده‌آل، رژیم غذایی سالم، ورزش و عدم مصرف دخانیات توجه داشته باشید، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی در شما تا حد چشمگیری کاهش می‌یابد.
آیا یائسگی باعث اضافه وزن می‌شود؟
تغییراتی که در سطح هورمون شما ایجاد می‌شود، می‌تواند تغییراتی را در شما ایجاد کند و گاهی منجر به اضافه وزن شود. جهت حفظ وزن خود باید به رژیم غذایی متعادل و ورزش، بیش از گذشته اهمیت دهید. اضافه وزن و چاقی شما را با مشکلاتی از قبیل بیماری‌های قلبی و دیابت نزدیک‌تر می‌کند.
جهت کنترل وزن باید به نکاتی توجه داشته باشید:
- سبک زندگی سالم را در برنامه خود قرار دهید.
- بیشتر غذاهایی مصرف کنید که حاوی کلسیم است و قند کمتری دارد.
- در هفته به‌مدت ۱۵۰ دقیقه تمرینات ورزشی را انجام دهید یا ۷۵ دقیقه در هفته ورزش‌های سنگین مانند یک پیاده‌روی سریع داشته باشید.
- حرکات قدرتی را در برنامه ورزشی خود بگنجانید.
آیا علائم یائسگی من با خواهر یا مادرم مشابه است؟
علائم یائسگی در هر فرد متفاوت است و حتی این علائم در مادر و فرزند هم مشابه نیست. سن شما و میزان افت تخمدان در هر فرد متفاوت است، به همین جهت ممکن است علائم در هر فرد یکسان نباشد. پس هر آن چیزی که برای مادر، خواهر یا دوست شما تجویز می‌شود به این معنا نیست که مصرف همان دارو برای شما مناسب است.
بنابراین بهتر است علائم و نشانه‌های خود را به پزشک متخصص زنان در میان بگذارید تا متناسب با سبک زندگی و نشانه‌های شما برای مدیریت وضعیت فعلی دارویی مؤثر تجویز کند.
اگر عمل هیسترکتومی را انجام داده باشم چگونه متوجه دوران یائسگی خود خواهم شد؟
اگر رحم شما طی یک عمل برداشته شده باشد ممکن است متوجه این تغییرات در خود نشوید، مگر آنکه علائمی مانند گرگرفتگی را تجربه کنید.
چنانچه هیچ علائمی را در خود مشاهده نکنید، از طریق آزمایش خون از سطح عملکرد تخمدان می‌توان متوجه شد که آیا یائسگی در شما رخ داده است یا خیر. همچنین از طریق سطح استروژن نیز بررسی خواهد شد.
آیا هورمون درمانی برای کنترل علائم دوره یائسگی روشی مطمئن است؟
چندین روش از هورمون درمانی برای کنترل علائم دوره یائسگی مانند گرگرفتگی و کاهش تراکم استخوان‌ها تأیید شده است. اما تأیید آن به این معنا نیست که این نوع روش درمانی برای همه افراد گزینه‌ای مناسب است. باید در خصوص این نوع درمان با پزشک خود مشورت کنید.
آیا درمانی غیر هورمونی برای کنترل علائم یائسگی وجود دارد؟
همانطور که گفته شد ممکن است هومون درمانی گزینه‌ای مناسب برای درمان شما نباشد. با تغییر در سبک زندگی خود به‌راحتی می‌توانید علائم یائسگی را کنترل کنید:
- کاهش وزن
- ورزش
- کاهش دمای اتاق
- خودداری از مصرف غذاهای تشدیدکننده این علائم
- پوشیدن لباس‌های نخی
نباید خودسرانه از دارویی برای کنترل این علائم استفاده کنید. به پزشک متخصص مراجعه کنید تا دارویی متناسب با شرایط شما تجویز شود.
کلام آخر
یائسگی بخشی از زندگی زنان است که به‌عنوان یک امری طبیعی تلقی می‌شود. در واقع زمانی که سطح استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد احتمال بروز برخی نشانه‌ها مانند پوکی استخوان یا مشکلات قلبی افزایش خواهد یافت، اما جای نگرانی وجود ندارد؛ چراکه می‌توانید با تغییر سبک زندگی مانند مصرف رژیم غذایی سالم و انجام تمرینات ورزشی، از اینگونه عارضه‌ها در خود جلوگیری کنید.
یائسگی
دکتر شهرزاد شعبانی نیا
👩⚕️جراح و متخصص زنان و زایمان و زیبایی زنان
🔰دارای بوردتخصصی
🔰لابياپلاستی/وایتینگ
جهت کسب اطلاعات تماس (آدرس مطب، شماره تماس و …) لطفا کلیک کنید.
بدون دیدگاه